Chuyên gia: TQ đang tạo tiền lệ nguy hiểm ở Biển Đông

Cục Hải sự Trung Quốc tuyên bố rằng giàn khoan Nam Hải số 2 và số 5 đã được triển khai ở khu vực giữa bờ biển tỉnh Quảng Đông và quần đảo Đông Sa hiện do Đài Loan kiểm soát. Giàn khoan Nam Hải 4 đã được kéo vào gần với bờ biển Trung Quốc. Còn giàn khoan Nam Hải 9 nhiều khả năng sẽ được kéo vào vịnh Bắc Bộ.

Theo tiến sĩ Ian Storey thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ở Singapore, việc Trung Quốc kéo một loạt giàn khoan xuống Biển Đông đã phơi bày tham vọng của Bắc Kinh nhằm tuyên bố quyền tài phán của mình trên vùng biển này, và cộng đồng quốc tế cần phải mạnh mẽ lên án động thái đó.

Tiến sĩ Ian Storey thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS)

Theo ông Storey, Trung Quốc đang tạo ra một tiền lệ chưa từng có trên Biển Đông nói riêng và khu vực châu Á-Thái Bình Dương nói riêng bằng cách điều một loạt giàn khoan di động ra biển để phục vụ cho tham vọng về lãnh thổ và năng lượng của mình.

Theo đó, trong tương lai Trung Quốc sẽ tiếp tục đưa thêm nhiều giàn khoan ra biển để gửi tới các quốc gia láng giềng một thông điệp rằng Bắc Kinh muốn khẳng định cái mà họ gọi là “quyền lịch sử” đối với các nguồn tài nguyên đại dương như dầu mỏ, khí đốt và hải sản bên trong “đường lưỡi bò” mà họ tự vẽ ra.

Trung Quốc luôn khăng khăng khẳng định chủ quyền của mình bên trong đường “biên giới trên biển” chín đoạn được vẽ một cách mơ hồ và không tuân thủ bất cứ quy định nào trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS).

Cũng theo ông Storey, động thái này của Trung Quốc là một bước đi được tính toán kỹ lưỡng nằm trong chiến lược lãnh thổ tổng thể của họ trên Biển Đông. Từ trước tới nay, chúng ta luôn quan niệm rằng “lãnh thổ” phải là đất đai, và trong trường hợp này là các hòn đảo, rặng đá ngầm trên Biển Đông.

Trung Quốc đang có tham vọng biến giàn khoan thành một lãnh thổ di động trên Biển Đông

Tuy nhiên, Trung Quốc đang có tham vọng biến các giàn khoan này những “lãnh thổ di động” trên biển nhằm tuyên bố chủ quyền và quyền tài phán của họ trong các vùng biển tranh chấp.

Theo luật biển quốc tế, việc kéo giàn khoan di chuyển mà không định vị cũng như không khoan đào ở đáy biển thuộc nội dung tự do hàng hải. Các quốc gia có quyền tự do hàng hải ở trong vùng đặc quyền kinh tế của mình và vùng biển quốc tế, do vậy ông Storey cho rằng các nước Đông Nam Á có rất ít lựa chọn để đối phó với những động thái này của Trung Quốc.

Theo chuyên gia này, các nước Đông Nam Á không hề muốn tham gia vào một cuộc “đấu súng” với Trung Quốc, bởi quân đội Trung Quốc đang được đầu tư rất lớn về tiền của để hiện đại hóa trong hơn 2 thập kỷ qua.

Các nước Đông Nam Á có thể yêu cầu Trung Quốc rút giàn khoan bằng các biện pháp ngoại giao, tuy nhiên có vẻ như Bắc Kinh đang cố tình phớt lờ yêu cầu chính đáng này, bất chấp sự lên án của cộng đồng quốc tế.

Ông Storey cho rằng lựa chọn khả thi nhất cho Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á trong thời điểm hiện nay là khởi kiện việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam lên Tòa án Quốc tế về Luật Biển (ITLOS) tại La Hay.

Nếu ITLOS ra phán quyết có lợi cho Việt Nam mà Trung Quốc vẫn phớt lờ và không chịu rút giàn khoan, họ sẽ hứng chịu một đòn nặng nề về mặt ngoại giao, bị cộng đồng quốc tế lên án, cô lập và thậm chí cấm vận trừng phạt, khiến hình ảnh của Trung Quốc bị hoen ố trên trường quốc tế.

Trung Quốc đang tạo ra tiền lệ vô cùng nguy hiểm trên Biển Đông

Đối với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ, chuyên gia Storey nói rằng việc gây xung đột quân sự không phải là phương án hợp lý để giải quyết căng thẳng trên Biển Đông. Thay vào đó, cộng đồng quốc tế cần phải tiếp tục lên án những hành động đơn phương và khiêu khích của Trung Quốc, bởi những hành động này có nguy cơ hủy hoại hòa bình và ổn định trong khu vực.

Ngoài ra, cộng đồng quốc tế cũng cần phải tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của tự do hàng hải trên Biển Đông, đồng thời gây sức ép để Trung Quốc làm rõ những tuyên bố chủ quyền của mình theo các điều khoản của UNCLOS.

Sức ép này phải được gia tăng liên tục cho đến khi Trung Quốc chịu rút giàn khoan ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, muộn nhất là vào ngày 15/8 theo thời hạn mà Bắc Kinh đặt ra.

Tuy nhiên, nếu Trung Quốc tiếp tục kéo giàn khoan này đi khắp Biển Đông và tiến vào vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, một cuộc khủng hoảng mới sẽ lại xuất hiện, và lúc này nó sẽ thực sự thử thách mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Philippines.